Warsaw Ghetto Uprising

On the 43rd anniversary of the Warsaw Ghetto Uprising, Lodz-born author and Auschwitz survivor Chava Rosenfarb retold in Yiddish the story of the heroic act of resistance at the 1986 commemorative event at Montreal’s Jewish Public Library:

On the night of the first Seder, the Germans ransacked the Warsaw ghetto. Could there be a more perfect moment to play with the Jews, to liquidate the few left living, than on Passover, the Jewish holiday of Liberation? The Germans arrived with their tanks. The army that had captured the entire continent of Europe now stood before the handful of downtrodden ghetto Jews. Goliath laughed his cannibalistic laugh. But from behind hidden trenches, from behind the dilapidated ghetto walls, out came little David with a stone in his hand.

אין דער ערשטער סדר נאַכט זענען די דײַטשן אַרײַן אין װאַרשעװער געטאָ. קען דען זײַן אַ פּאַסיקערע צײַט זיך צו שפּילן מיט ייִדן און זײערע רעשטלעכע צו ליקװידירן װי יום־טובֿ פּסח, אין יום־טובֿ פֿון באַפֿרײַונג. און געקומען זענען זײ מיט מאָטאָריזירט אַרמײ אָפּטײלונגען, מיט טאַנקען ,פּאַנצער אױטאָמאָביל. די אַרמײ װאָס האָט אײַנגענומען אײַראָפּע איז געשטאַנען אַנטקעגן דעם הײַפֿל אױסגעריסענע געטאָ ייִדן. גלית האָט געלאַכט קאַניבאַליש געלעכטער. אָבער פֿון פֿאַרשטעקטער לעכער און פֿון הינטער צעפֿאַלענדיקע מױערן איז אַרױסגעקומען דער קלײנער דוד מיט אַ שטײן אין דער האַנט.

in der ershter seyder nakht zenen di daytshn arayn in varshaver geto. ken den zayn a pasikere tsayt sikh tsu shpiln mit yidn un zeyere reshtlikhe tsu likvidirn vi yon-tif peysekh, in yon-tif fun befrayung. un gekumen zenen zey mit motorizirt armey opteylungen, mit tanken, pontser oytomobiln. di armey vos hot ayngenumen ayrope iz geshtanen antkegn dem hayfl oysgerisene geto yidn. golyes hot gelakht kanibalish gelekhter. ober fun farshtekter lekher un fun hinter tsefalendike moyern iz aroysgekumen der kleyner dovid mit a shteyn in der hant.